[1] Thoát kiếp trần duyên thế vị tri 脱 刧 塵 緣 世 爲 知: Ta ở ngoài vòng trần thế nhưng người đời còn chưa biết. Hoàng kim điện thượng ngọc long triều 黄 金 殿 上 玉 竜 朝: Chỗ ta ở, điện có rồng chầu, các tượng thếp vàng rực rỡ. Hoa khai bát nhã thiền tâm tịnh 花 開 般 若 禪 心 凈. Lòng ta thiền tịnh yên lặng như hoa Bát Nhã. Trúc dẫn Như Lai nhãn giới cao 竹 引 如 來 眼 界 髙: Rừng trúc dẫn đến như lai và giác ngộ. Mấy câu xướng nầy Phật nói về mình, nơi mình ngự và ngụ ý hướng dẫn Ngáo đến gặp ông nơi hồ sen, cạnh rừng trúc.

[2] Thấy họ Trương mắc chứng điên cuồng 体 戸 張  症 顛 狂, Vốn nhà gã có lòng thành kính 本 茹 妸 固 弄 誠 敬: Hiểu theo kiểu bình thường của vở tuồng thì ông Phật hiền như Bụt, anh chàng Ngáo coi ông như kẻ ngang hàng và chưa có lời nào thành kính thế mà ông vẫn thương, ông đánh giá cao sự thành kính của Ngáo! Ta hiểu như một sự tượng trưng mấy chữ nầy, Ngáo điên cuồng tức là người tu mà mê muội không hiểu rõ kinh điển, lòng thành kính tức là thành tâm quyết chí tu niệm. Vậy thì ông Phật chỉ là tác nhân, là kinh điển, là Phật pháp để giúp người tu mê muội được huệ trí. Bản Nôm chữ cuồng 狂 viết sai bộ khuyển 犭.

[3] Tùng xuất vân xa giáng hạ trần 從 出 雲 車 降 下 : Ta theo xe mây xuống cõi thế gian, Giải tha Trương thị đắc thành thân 解 他 張 氏 得 成 身: Độ cho chàng họ Trương hết nạn, nên gia thất. Huệ nhựt tinh khai phổ tế thiện 惠 日 星 開 普 濟 善: Phép Phật nhiệm mầu như mặt trời như sao sáng, cứu khắp chúng sanh và dạy họ làm lành, Duyên đăng giác lộ từ vân phúc 緣 登 覺 路 慈 雲 覆: Thắp đèn duyên, mở đường giác, đem đến mây lành cho đời, Đào đổng thành thân thoát mê tân : Giúp người cõi thế thoát khỏi bến mê, hiểu lẽ đạo.

[4] Hình ai ngồi sồ sộ 刑 埃 𡎥 数 数, Dựa bên đá chần vần 預 边 𥒥 振 鐄: Ngáo thấy Phật trước mặt mà không biết là gì. Chúng sanh đa phần ở trong tình trạng nầy, Phật, cũng như lẽ đạo ở ngay trước mắt mà không thấy, không hiểu, suốt đời đi tìm bởi vì cái tâm còn mê, còn chấp sự tìm, còn câu nệ trên chữ, trên lời. Sồ sộ 数数: lớn kềnh, lớn đại. HTC, sộ sộ 數數, bộ to lớn. Chần vần 振 鐄: quá lớn. HTC 真 運, lớn đại, Bịt khăn chần vần: bịt khăn đơm ra lớn quá. Mặt chần vần: mặt lớn quá. 

[5] Ta kíp [sẽ] lại gần 些 急 仕 吏 𧵆, coi cho hãn ý 𩲡 朱 罕 意: Mình đến đó coi cho rõ ràng. Câu dư chữ sẽ 仕. Đây không phải như chữ sẽ của Kiều: Gót sen sẽ động giấc hòe vì Ngáo không rụt rè chút nào hết, Ngáo mạnh dạn, đàng hoàng đến. Nhận thấy chữ sẽ nầy làm lấn cấn câu văn, P. H. S. đã bỏ, không nói đến. Chữ hãn 罕 khắc dư nét phần can 干 thành ngọ 午.

[6] Phải trả đủ lời đủ vốn 沛 呂  𢈱  本, Không thời thế áo thế khăn 空 時 世 袄 世 巾. Quyết tâm dữ cái anh chàng Ngáo nầy! Ngáo đòi xiết áo xiết khăn vì khi xưa người ta ra đường đội khăn thay vì đội nón như ngày nay. Xưa thế áo thế khăn là quá lắm, nay thì thế xe, thế đồng hồ, thế điện thoại di động!

[7] Anh gia hại tôi làm chi 英 加 害 碎  之, Cho nên vợ tôi nó đánh nó chửi tôi  朱 年  碎 奴 打 奴 𠯽 碎: Anh làm hại tôi để làm gì cho tôi khổ thân bầm dập! Chữ làm chi như lời than trách móc nhẹ nhàng, như là khẩn khoản xin giùm giúp. Chi tiết bị vợ đánh đưa ra như lời van xin lòng thương hại. Ta cũng có thể hiểu như lời than khổ cực của người theo đạo nhưng chưa nắm vững được lẽ đạo. HTC, gia hại 加害, gia báo 加 報: làm báo hại. (tiếng than). Bản Nôm dư chữ ai 埃: [Ai] Anh gia hại tôi. Chữ nên 年, như nhiều trường hợp khác, đã khắc thành sao 牢.

[8] Đi đà xa nửa con trăng 𠫾 它 賖 姅 昆 𦝄,Mới gặp một người chủ nợ 買 及  𠊚 主 𦬑: Đi đã được nửa tháng mới gặp người mắc nợ mình. Con số nửa con trăng chỉ là tượng trưng thôi, vã lại trong tuồng hát bội điều nầy không được coi trọng. So với lời Ba Bành nói Ngáo đi đã được ba tháng, ai đúng ai sai. Chắc Ngáo sai vì anh là Ngáo! Đơn vị thời gian trong tuồng Trương Ngáo thường theo cách nói của người bình dân, nửa con trăng, vài chập. Theo HTC, chủ nợ 主女, người cho vay, cũng hiểu là người mắc nợ. Nay chủ nợ là người có người khác mắc nợ mình, con nợ là người mắc nợ người khác.

[9] Vốn đây không vay bợ 本 低 空 為 助, Mà tính vốn tính lời 麻 併 本 併 𢈱: Ta không có vay, cho nên đừng nói chuyện tính lời tính vốn. Chuyện đến với Phật là tự người bổn đạo đến bằng lòng thành tự nhiên của mình, đừng nên đòi hỏi nầy nọ. Vay bợ 為 播, HTC, thuê mượn tiền bạc, lúa thóc mà buộc phải trả lời. Cùng nghĩa với vay mượn, vay hỏi. Đó là tiếng đôi của vay. Bản Nôm viết bợ bằng trợ 助. P. H. S.  cũng đọc là vay bợ.

[10] Tiền tôi không tờ không khế 錢 碎 空 詞 空 契,Nên anh muốn toan nói ngược 年  悶 筭 呐 虐: Tiền tôi đưa không có giấy tờ chứng minh, chẳng có giấy nợ được ký, cho nên anh tính nói không có vay tôi. Nói ngược 呐虐: nói nghịch lại một điều đã chịu, đã giao ước. Chữ ngược 虐 viết sai thành đường 唐.

[11] Thấy nhà ngươi tìm kiếm khắp nơi  茹  尋 釼 泣 尼, Nên ta xuống tỏ phân trong đục 年 些 𠖈 訴 分 冲 濁: Ngươi muốn gặp thì ta hiện ra. Có cầu thì được, có ước thì thấy. Có quyết tâm đi tìm thì sẽ gặp Phật. Phật là chân lý, là giác ngộ, là thanh thản trong tâm, là liễu đạo, không phải là Phật hình tướng. Đây là ý căn bản của tuồng Trương Ngáo.  Bản Nôm khắc sai chữ ngươi   thành chữ đích 的!

[12] Của nhà ngươi thời nửa chục 𧵑 茹  時 姅 逐, Ta trả lại một đồng 些 呂 吏  銅. Năm quan đổi lấy một đồng, chắc là lời nói thử. (Một quan là sáu mươi đồng). Cũng có thể hiểu là một đồng tiền phép.

[13] Anh Phật nầy 英 佛 尼, anh nói ngược 英 呐 虐. Đây là lần thứ hai Ngáo nói chữ ngược đối với Phật. Ta hiểu chữ ngược như một từ nhấn mạnh đến sự thảo luận sôi nổi về vấn đề Phật pháp. Chữ ngược nầy khiến tôi nhớ đến chữ giết trong một thiền án: Gặp Phật thì giết Phật đi!

[14] Niên nguyệt tuy đa 年 月 雖 多, Tức bất quá bản 息 不 過 本: Cho vay lâu bao nhiêu thì tiền lời cũng không quá tiền vốn. Câu nói của Ngáo không ăn nhằm gì chỗ nầy. Lộn xộn.

[15] Người đặt tên tôi là Hứa Chơn Tâm 𠊚 達 筅 碎 廾 許 眞 心, Sau lại sánh với nàng Hà Như Ý 娄 吏 𤯭 貝 娘 何 如 意. Ngáo chấp nhận tên mới và một duyên tình mới, có nghĩa là nghiệp chướng cũ của ngu muội ngây si giờ đây đã rũ sạch, giai đoạn mới của thông tuệ của Thiên Đường bắt đầu. Để ý cũng từ phút nầy Ngáo không kêu Phật bằng anh nữa mà gọi bằng người 𠊚.

[16] Còn như vợ tôi ở nhà thì làm sao 群 如  碎 唹 茹 時  牢? Câu hỏi rất có tình, không muốn lình xình vì chuyện vợ một vợ hai.

[17] Biệt liễu lãnh sơn vọng Khai Châu 别 了 領 山 望 開 州: Lãnh sơn từ biệt hướng Khai Châu, Khuất khúc na từ hảo đằng du 屈 曲 那 自 好 滕 𨒣: Đâu sá gì đường núi vòng vèo, mình bay bổng trên không, chuyến du hành thích quá. Thiên sơn mạc nại từ lao khổ 千 山 莫 柰 自 劳 苦: Không nề lao khổ vượt qua cả ngàn ngọn núi. Vạn lý na từ mịch công phu 萬 里 那 自 覓 功 夫: Cũng chẳng ngại vượt qua cả ngàn dặm đường. Một lòng tu dưỡng (mong về đất Phật). Chữ khúc 曲 bản Nôm sai thành hồi 囬.

[18] Khi đi thời thăm thẳm 欺 𠫾 時 瀋 瀋, Trở lại rất mau mau 阻 吏 叱 毛 毛: Lúc đi thì thấy đường xa, Khi về thì thấy mau. Cái tâm lý của người đi đường xa xứ lạ, bận về luôn luôn cảm thấy gần bỡi vì đã quen cảnh.

[19] Vừa giập một miếng trầu 皮 甲  𠲶 蒌, Đà tới nơi quán liễu 它 細 尼 館 了: Chỉ khoảng thời gian đi đường đủ để ăn hết một miếng trầu thì đã tới quán. Nói giập một miếng trầu như nói tàn một điếu thuốc, chín một nồi cơm… là cách nói về thời gian một cách dễ hiểu của ngày xưa. Quán liễu<>Miếng trầu, Chữ liễu chỉ có mặt để đối, không mang nghĩa cụ thể.

[20] Chừ về đây cũng muốn nói ra 除 𧗱 低 供 悶 呐 . E chẳng xứng sợ nàng lại đánh 𠲖  称 咋 娘 吏 打: Chưa biết Ngáo cũng muốn nói ra vì muốn được nàng Như Ý hay muốn nói vì bổn phận phải chuyển câu trả lời. Còn cái sợ bị đánh thì dễ hiểu, đó là do cái tâm lý sợ vợ đánh đã ăn sâu vô tiềm thức, mỗi sự gì thấy trái trái thì sợ bị đòn. Tôi nghiệp Ngáo bị đì quá cở thợ mộc dưới thời đại Ba Bành, giờ thành ra như người bị thiết lập thảo chương, bị cấy sinh tử phù sợ!