戲場觀東周列國演劇
記錄舉人辰期
笑貌歌聲總入神
莫愁傀儡戲無因
綱常倫理今猶古
禮樂衣裳假是真
優孟敢言能悟主
優施善舞卻忘身
春秋戰國都陳事
染翰成文話更新
Hý trường quan Ðông Châu liệt quốc diễn kịch
Tiếu mạo ca thanh tổng nhập thần
Mạc sầu quỷ lỗi (1) hý vô nhân
Cương thường luân lý kim do cổ
Lễ nhạc y thường giả thị chân
Ưu (2) Mạnh cảm ngôn năng ngộ chủ (*)
Ưu Thi thiện vũ khước vong thân (**)
Xuân thu Chiến quốc (3) đô trần sự
Nhiễm hán (hãn) (4) thành văn thoại cánh tân
Xem kịch Ðông Châu liệt quốc
Tiếng ca vẻ mặt giống y thật là xuất thần
Chớ lo gì tuồng kịch lại thiếu căn nguyên
Luân lý cương thường nay cũng giống xưa
Lễ nhạc áo mũ thiệt giả khó phân biệt
Chàng Ưu Mạnh dám nói thật cho chủ thức tỉnh
Nàng Ưu Thi giỏi múa thì phải bỏ mình
Xuân thu Chiến quốc đều là chuyện cũ
Lấy bút viết lại đổi thành lời mới
Xem kịch Ðông Châu liệt quốc
Vẻ mặt câu ca quả xuất thần
Lo gì kịch đóng thiếu nguyên nhân
Cương thường chuyện mới còn như cũ
Áo mão trò khoe giả khó phân
Ưu Mạnh lời ngay thường hộ chủ
Ưu Thi múa giỏi lại vong thân
Chuyện đời Chiến quốc Xuân thu cũ
Ðổi mới lời thơ viết lại văn
Nguyễn Hữu Vinh dịch, Taiwan, 1995
Chú Thích
Lời tác giả: Ký Lục Cử nhân thời kỳ 記錄舉人辰期
Thơ làm trong thời kỳ đậu Cử nhân giữ chức Ký Lục.
[BT1]
(*) Ngộ chủ: Ðông Châu liệt quốc chí Sở Ưu nhân Mạnh Chu Trượng, thiện hoạt kê điều tiếu, tôn trọng Sở Lệnh Duẫn Tôn Thúc Ngao chi đức độ, liêm khiết. Thúc Ngao một hậu, kỳ tử Tôn An khảm sài độ nhật. Ưu Mạnh ngộ chi, bất thắng liên cảm. Tác tham lại liêm lại ca khúc ca vũ ư Sở Trang Vương toạ tiền. Vương văn ca san nhiên hạ lệ, chiêu Tôn An phủ uý. Nải tuỳ An sở nguyện, phong ư Tẩm Khưu dĩ thực lộc yên. 東週列國志楚優人孟侏仗、善滑稽調笑，尊重楚令尹孫叔敖之德度、廉潔。叔敖沒後、其子孫安砍柴度日。優孟遇之，不勝憐感，作貪吏廉吏歌曲歌舞於楚莊王座前。王聞歌澘然下淚，召孫安撫慰，乃隨安所願，封於寢邱以食祿焉。
Sách Ðông Châu Liệt Quốc chép rằng, có con hát nước Sở tên là Mạnh Chu Trượng, có tài làm trò hề, rất trọng nể đức độ và tính liêm khiết của quan Lệnh Doãn Tôn Thúc Ngao. Tôn Thúc Ngao sau khi mất, con trai là Tôn An nghèo túng, phải đi đốn củi làm kế sinh nhai. Mạnh gặp, rất thương bèn lên sân khấu làm trò hề mĩa mai và kể lể về chuyện quan tham và liêm cho vua Sở Trang Vương nghe. Vua Sở nghe xong, rơi nước mắt, liền gọi Tôn An lại an ủi và phong đất ban lộc cho để sinh sống.
(**) Vong thân: Cốc Lương truyện, Giáp Cốc chi hội Tề nhân sử Ưu Thi vũ ư Lỗ quân chi mạc hạ. Khổng Tử viết: "tiếu quân giả, tội đương tử", sử Tư Mã hành pháp yên. 穀梁，夾谷之會齊人使優施舞於魯君之幕下。孔子曰「笑君者罪當死」，使司馬行法焉
Theo truyện Cốc Lương, vua Tề và vua Lỗ gặp nhau ở đất Giáp Cốc. Người nước Tề cho con hát là Thi đến múa hát dưới trướng của vua Lỗ. Khổng Tử nói rằng "Giỡn cợt với vua, tội đáng chết", liền sai Tư Mã chém đầu Thi.
_______________
1) Quỷ lỗi:
Con rối, vai kịch.
2) Ưu:
Xưa những người làm nghề ca hát được gán cho họ Ưu. Ưu Mạnh y quan 優孟衣冠 [LU] tr. 73. Ðóng kịch trên sân khấu. Theo sách Sử ký Hoạt kê liệt truyện thì vào đời Xuân Thu Chiến Quốc có một người làm nghề múa hát tên là Ưu Mạnh, hát mỉa mai để khuyên vua Sở Trang Vương 史記滑稽列傳春秋戰國樂人優孟，諷諫楚莊王 [ÐP] tr. 1254.
3) Xuân thu Chiến quốc:
Một giai đoạn lịch sử rối ren của Trung Quốc trước đời Tần.
4) Hán (hãn):
Lông chim, chỉ cây bút. Ta thường đọc âm Hàn, theo luật thơ ở đây phải dùng âm vần Trắc, thế nên dịch giả chọn âm Hán theo âm đọc Phiên Thiết 侯幹切 Hầu Cán (hãn) thiết, nghĩa là Lông chim ( 翰:侯幹切羽也 http://140.111.1.40/yitia/fra/fra03244.htm).
Created on 08/15/2006 01:30 AM by NHV
Updated on 12/13/2006 07:05 PM by NHV
|
|
