丙寅春有懷歌姬夢味并奉諸詩友
按察廣平
一自逢君更别君
清歌枕裏梦來頻
鴻書雁信當年事
柳葉桃花兩度春
無柰教坊終斂迹
可憐詩社亦離羣
何當再鼓江棹
脂粉人同筆墨人
Bính Dần xuân hữu hoài ca cơ Mộng Vị tính phụng chư thi hữu
Án Sát Quảng Bình.
Nhất tự phùng quân cánh biệt quân
Thanh ca chẩm lý mộng lai tần
Hồng thư nhạn tín đương niên sự
Liễu diệp (1) đào hoa (2) lưỡng độ xuân
Vô nại giáo phường (3) chung liễm tích.
Khả liên thi xã diệc ly quần
Hà đương tái cổ Linh giang (4) trạo
Chi phấn nhân đồng bút mặc nhân
Ngày xuân năm Bính Dần (1926) nhớ nàng ca nhi Mộng Vị và các bạn thơ
Án Sát Quảng Bình.
Vừa mới gặp nàng rồi lại chia tay
Tiếng ca cứ luôn vấn vương trong mộng
Thư từ đi lại là chuyện năm xưa
Ðào liễu đã thay lá hai mùa rồi
Biết làm sao nhà hát đã tan
Buồn thay thi xã cũng chẳng còn
Sao lại không dạo thuyền thơ trên sông Gianh lần nữa
Ðể bạn má hồng lại gần kẻ mặc khách tao nhân
Ngày xuân năm Bính Dần (1926) nhớ nàng ca nhi Mộng Vị và các bạn thơ
Án Sát Quảng Bình.
Mới gặp nàng đây lại biệt nàng
Ðàn ca trong mộng tiếng còn vang
Thư từ tình cũ hơi còn ấm
Đào liễu hai năm lá đẫm sương
Nhà hát tan rồi ngao ngán nỗi
Thi đàn tơi tả luống buồn thương
Sông Gianh sao chẳng dong buồm lại
Khua mái cùng ta bạn phấn hương
Nguyễn Hữu Vinh dịch, Taiwan, 1995
Chú Thích
Lời tác giả: Thơ làm trong thời kỳ làm quan Án Sát tỉnh Quảng Bình.
______________
1) Liễu diệp:
Ý chỉ chia ly nhớ nhung. Lấy ý từ Liễu chi 柳枝[ÐTT5] tr. 214
Cành liễu. Tên ca khúc Dương Liễu Chi 楊柳枝
Bài hát cành dương liễu. Thời Nam Bắc Triều 南北朝 Trung Quốc có khúc nhạc Nhạc Phủ 樂府 tên là Chiết Dương Liễu Chi 折楊柳枝
Bẻ cành dương liễu. Tả cảnh buồn bã, dùng dằng trong buổi chia tay:
...
Thướng mã bất thóc tiên
Phản ảo dương liễu chi
Há mã xuy hoành địch
Sầu sát hành khách nhân ... |
上馬不捉鞭
反拗楊柳枝
下馬吹橫笛
愁殺行客人 |
Lên yên cương chẳng cầm dây
Vin tay uốn gãy cành cây liễu buồn
Dùng dằng cầm sáo xuống yên
Véo von tiễn biệt héo hon lòng người
(Nguyễn Hữu Vinh dịch)
Liễu Chi cũng là tên một ca nhi nổi tiếng, xem bài Liễu Chi của Lý Thương Ẩn. Liễu Chi cũng là cành cây liễu rũ. Do vậy sau này các thi nhân thường dùng Liễu Chi (cành liễu) để tả cảnh, nhìn phong cảnh đẹp, có liễu rũ xanh màu mà nhớ nhung người đẹp, hoặc tả cảnh chia tay bịn rịn, nhìn cảnh nhớ người v.v. Xem bài từ Hạnh hoa thiên ảnh 杏花天影 của Khương Quỳ 姜夔 đời Tống.
2) Đào hoa:
Ý chỉ chia ly nhớ nhung Lấy ý từ Ðào Diệp 桃葉 [ÐTT12] tr. 40 Lá cây đào. Tên riêng, Ðào Diệp cũng là tên ái thiếp của Vương Hiến Chi 王獻之 một nhà thư pháp danh tiếng đời Ðông Tấn 東晉. Vương Hiến Chi rất yêu thích Ðào Diệp, từng làm bài từ để hát khi tiễn biệt nàng Ðào Diệp chèo thuyền qua sông: Ðào Diệp phục Ðào Diệp, độ giang bất dụng tiếp, đản độ vô sở khổ, ngã tự lai nghinh tiếp 桃葉復桃葉，渡江不用楫，但渡無所苦，我自來迎接
Ðào Diệp hởi Ðào Diệp, nàng sang sông khỏi cần chèo, khỏi lo sợ gì, ta sẽ đến đón nàng. Ðược người đời sau phổ nhạc thành khúc nhạc loại Nhạc Phủ, tên là Ðào Diệp Ca 桃葉歌
Bài ca Ðào Diệp. Sau này các thi nhân thường dùng Ðào (Ðào cũng là cây hoa Ðào) để tả cảnh chia tay bịn rịn, nhìn cảnh nhớ người v.v. Xem bài từ Hạnh hoa thiên ảnh 杏花天影 của Khương Quỳ 姜夔 đời Tống.
3) Giáo phường 教坊: [ÐT] tr. 138 Nơi học tập đàn ca của ca nhi.
Ở đây chỉ nơi hát ca Trù.
Tỳ Bà Hành 琵琶行 Tỳ Bà Hành của Bạch Cư Dị 白居易 có câu:
...
Tự ngôn bản thị kinh thành nữ
Gia tại Hà Mô Lăng hạ trú
Thập tam học đắc Tỳ Bà thành
Danh thuộc giáo phường đệ nhất bộ
Khúc bãi thường giao thiện tài phục
Trang thành mỗi bị Thu nương đố
... |
自言本是京城女
家在蝦謨陵下住
十三學得琵琶成
名屬教坊第一部
曲罷常教善才服
粧成每被秋娘妒
... |
Kể rằng xưa ở kinh thành
Hà Mô Lăng ấy gần quanh là nhà
Học đàn từ thuở mười ba
Giáo phường đệ nhất tiếng đà đồn xa
Thiện Tài phục ngón Tỳ bà
Thu Nương tấm tức khi đà giồi trau
...
(Trần Trọng Kim dịch)
4) Linh giang: Sông Gianh ở tỉnh Quảng Bình.
Created on 08/31/2006 04:16 AM by NHV
Updated on 01/26/2007 07:00 PM by NHV
|
|
